Artykuły
Emitenci
Indeks banków
W większości państw na świecie rolę banku emisyjnego pełni bank centralny. Nie jest to jednak regułą. W niektórych państwach niepodległych, obszrach zależności politycznej od innego państwa (automonia, terytorium zależne, posiadłość, etc.) emitentem może być bank emisyjny, bank prywatny, rząd (government), władze (authorities) - pod nadzorem banku centralnego państwa nadrzędnego. Szczegóły dotyczące emitenta znajdują się w opisach pieniędzy poszczególnych krajów.
Obecnie w Polsce rolę banku emisyjnego pełni bank cetralny - Narodowy Bank Polski. Nie zawsze tak było; w latach 1940 - 1945 działał Bank Emisyjny w Polsce, który był niemiecką instytucją emitującej pieniądze na terytorium Generalnego Gubernatorstwa; W latach 1828–1885, w Królestwie Polskim, Bank Polski pod kontrolą rosyjskiego Banku Państwa.
Działalność emisyjna NBP
Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że jest jedyną instytucją uprawnioną do wprowadzania do obiegu pieniężnego złotych i groszy jako prawnych środków płatniczych na obszarze Polski. Mają one ustawową moc zwalniania ze wszystkich zobowiązań i nikt nie może odmówić ich przyjęcia jako zapłaty.Znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP są banknoty i monety. Monety emitowane są w dwóch grupach. Pierwszą tworzą monety powszechnego obiegu, a drugą monety kolekcjonerskie o niskich nakładach.
Wprowadzenie nowego znaku pieniężnego odbywa się na podstawie zarządzenia prezesa NBP ogłaszanego w Monitorze Polskim. W zarządzeniu zostają ustalone: termin wprowadzenia do obiegu i wielkość emisji oraz wzór i wartość nominalna znaków pieniężnych, a w przypadku monet także stop, próba i masa.
Do NBP należy również wycofywanie z obiegu poszczególnych znaków pieniężnych. Odbywa się to na mocy zarządzenia prezesa NBP, publikowanego w Monitorze Polskim, które określa znak pieniężny, termin jego wycofania z obiegu i zasady wymiany we wskazanych bankach.
Narodowy Bank Polski ustala też zasady wymiany zużytych i uszkodzonych znaków pieniężnych oraz zatrzymywania fałszywych znaków pieniężnych. Znaki zużyte lub uszkodzone tracą moc prawnego środka płatniczego i podlegają wymianie. Fałszywe znaki pieniężne są natomiast zatrzymywane bez prawa zwrotu ich równowartości.
W przyszłości, po przyjęciu euro jako prawnego środka płatniczego emitentem banknotów będzie Europejski Bank Centralny, natomiast NBP pozostanie emitentem monet.
źródło: NBP
W Europie, w państwach strefy euro, rolę emitenta pełni Europejski Bank Centralny.
Działalność emisyjna EBC
Prawo emisji banknotów euro mają Europejski Bank Centralny i banki centralne państw strefy euro. W praktyce fizycznym wprowadzaniem i wycofywaniem banknotów (i monet) euro zajmują się tylko krajowe banki centralne. Sam EBC nie ma wydziału kasowego i nie prowadzi żadnych operacji gotówkowych. Co do monet euro, ich prawnymi emitentami są kraje strefy euro, a koordynacją wszystkich działań w tym zakresie zajmuje się Komisja Europejska. (...).
Europejski Bank Centralny nadzoruje działania krajowych banków centralnych oraz inicjuje prace służące harmonizacji obsługi obiegu gotówki w strefie euro. Krajowe banki centralne dbają natomiast o prawidłowe funkcjonowanie systemów dystrybucji pieniądza w swoich krajach. Wprowadzają banknoty i monety do obiegu za pośrednictwem systemu bankowego oraz – na mniejszą skalę – sektora detalicznego. EBC nie mógłby prowadzić takich działań, gdyż nie dysponuje odpowiednim zapleczem organizacyjnym i technicznym (jednostkami dystrybucji i obsługi banknotów, sejfami itp.). (...).
źródło: EBC
Niektóre kraje (np. Monako; obecnie euro) nie mają banku centralnego ani banku emisyjnego, używając waluty (lub kilku) państw sąsiednich.
Przykładem pieniądza emitowanego przez rząd (goverment) jest funt Świętej Heleny.
Przykładem pieniądza emitowanego przez władze
(authorities) jest dolar Hongkongu.
Drukiem banknotów na zlecenie, tylko i wyłącznie, emitenta zajmują się specjalistyczne drukarnie, zarówno krajowe jak i zagraniczne. Polskie banknoty, obecnie, produkuje Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych S.A. W przeszłości były drukowane w firmach zagranicznych (De La Rue z Wielkiej Brytanii w latach 1993-1994 - wymiany banknotów z powodu deniminacji złotego).
PWPW produkuje również banknoty dla innych krajów (dla Gruzji, Gwatemali, Paragwaju, Hondurasu, Dominikany, Dżibuti). W 2006 r. PWPW otrzymała akredytację EBC, i jest jedną z kilkunastu drukarni na świecie uprawnionych do drukowania banknotów euro.
Biciem monet zajmują się mennice państwowe (mennice książęce, mennice królewskie - w zależności od formy ustroju państwa); zagraniczne; komercyjne.
Monety polskie (groszowe i złotowe), obecnie, produkuje Mennica Polska S.A. Mennica produkuje również monety dla innych państw.
Tekst własny na bazie informacji z:
NBP
PWPW
Mennica Polska S.A.
EBC
PWN
Wikipedia: hasła związane z opisywaną tematyką.