Artykuły
Pieniądz lokalny
W języku potocznym niektóre wyrażenia są stosowane wymienne, jako synonimy, choć definicyjnie znaczą co innego:
Pieniądz: powszechnie akceptowalny środek płatniczy, używany do wymiany pomiędzy stronami. Za pieniądze kupujemy, otrzymujemy pieniądze za wykonaną pracę;
Waluta: nazwa jednostki monetarnej pieniądza w danym kraju. Płacimy pieniędzmi i otrzymujemy pieniądze w postaci waluty - banknotów i monet.
Pieniądz lokalny utożsamiany jest z pieniądzem zastępczym, co nie jest poprawne.
W przeszłości, na przełomie XIX i XX w., pieniądz lokalny był emitowany przez miasta mające przywilej menniczy lub koncesję menniczą (prawo emisji o ograniczonym zakresie i czasie). Później dołączały do nich inne miasta, bez takich praw, na podstawie uchwał rad miasta. Głównym powodem ich emisji była niestabilna sytuacja ekonomiczno-polityczna wynikająca głównie z powodu wojen, podobnie jak pieniądza zastępczego. Główną cechą lokalnej odróżniającej ją od waluty zastępczej była forma papierowa sygnowana przez (oficjalnie) władze miasta.
Obecnie pieniądz lokalny jest uzupełnieniem pieniądza oficjalnego - i czasem nazywany pieniądzem uzupełniającym, którego rolą nie jest wypieranie krajowego pieniądza a pobudzenie gospodarki przez zwiększenie wydatków ludności na produkty i usługi lokalnych firm. Bardzo często ma większe zaufanie niż pieniądz krajowy. Szacuje się, że obecnie istnieje ok. 5 000 lokalnych systemów pieniądza. Działają one na zasadzie karty lojalnościowej stałego klienta, w większości w postaci elektronicznej (aplikacje, karty płatnicze). Ich przelicznik do pieniądza oficjalnego zazwyczaj wynosi 1:1, choć ich wzajemna wymiana może być obarczona prowizjami. Trudno opisać jeden standardowy model działania, ponieważ takiego nie ma. Każdy pieniądz lokalny rządzi się własnymi prawami. Emitenci waluty lokalnej, dla celów kolekcjonerskich i promocyjnych, wypuszczają limitowane serie banknotów i monet, co dodatkowo zwiększa ich dochody przeznaczane na potrzeby lokalne.
Definicyjnie możemy wyróżnić:
Complementary currency - pieniądz uzupełniający; stosowany jako uzupełnienie waluty krajowej, który zwykle nie jest prawnym środkiem płatniczym.
Community currency - pieniądz wspólnoty; używany przez grupę ludzi, na przykład mieszkańców miejscowości, członków stowarzyszenia lub firmy, społeczności online.
Local currency - pieniądz lokalny; używany na mniejszym obszarze geograficznym, administracyjnym - osiedle, dzielnica, miasto, gmina.
Regional currency - pieniądz regionalny; używany na większym obszarze geograficznym, administracyjnym - województwo, kraj, część kontynentu.
Auxiliary currency, microcurrency, Eco-Money - pieniądz pomocniczy, mikropieniądz, eko-pieniądz; mniej powszechne synonimy pieniądza lokalnego, uzupełniającego.
Private currency - pieniądz prywatny; emitowany przez osobę fizyczną, firmę lub organizację pozarządową. Pieniądz uzupełniający jest rodzajem waluty prywatnej.
Sectoral currency - pieniądz sektorowy; pieniądz uzupełniający stosowany w jednym sektorze gospodarki, na przykład w edukacji czy służbie zdrowia.
Alternative currency - pieniądz alternatywny; synonim pieniądza uzupełniającego, odnoszący się do pieniądza zaprojektowanego do współpracy z walutą krajową; rzadziej odnosi się do rodzaju prywatnego pieniądza, który próbuje zastąpić lub obejść walutę krajową.
Najstarszą walutą lokalną istniejącą od 1934 r. do dziś jest WIR w Szwajcarii. System ten pierwotnie powstał w Austrii w 1932 r. (Arbeitsbesttigung) ale został zakazany, mimo licznych sukcesów w 1933 r. (spadek bezrobocia, ożywienie gospodarcze, większa zamożność obywateli, przyśpieszenie rozwoju). W czasach PRL pieniądzem lokalnym i równocześnie zastępczym (w skali kraju) były bony towarowe PeKaO i Baltony. Obecnie, walutą lokalną w Polsce jest zielony.
Tekst i opracowanie własne na podstawie
pl.wikipedia/pieniądz lokalny
en.wikidedia/scrip
pl.wikipedia/waluta lokalna
en.wikipedia/local currency